Bạc hà còn có tên khác: bạc hà nam, liên tiền thảo, thạch bạc hà, tên khoa học:  Mentha arvensis L, họ Hoa môi (Lamiaceae). Ở Việt Nam, có nhiều loài bạc hà khác nhau: Mentha arvensis L. var. piperascens Malinvaud, M. piperita L., M. arvensis L., M. viridis L. (Menthaspicata L.), M. crispa L. Bộ phận dùng làm thuốc là toàn cây.

Về thành phần hoạt chất, bạc hà có các tinh dầu (menthol, pinene, camphene, limonine), các monoterpenoid, sesquiterpenoid và alkane; phenyl propanoid; các hợp chất đắng (piperitone, pieritenone, pulegone). Tinh dầu bạc hà được dùng rộng rãi trong các chế phẩm dược dụng hiện đại, do mùi thơm và dễ khuếch tán bay hơi và có nhiều tác dụng trị liệu; nhưng toàn cây bạc hà là vị thuốc giải cảm hạ sốt rất phổ biến theo y học cổ truyền và kinh nghiệm dân gian.

Theo Đông y, bạc hà vị cay, tính mát, vào tâm phế. Tác dụng sơ tán phong nhiệt, giải độc thấu ban. Dùng cho người bị cảm mạo phong nhiệt, đau đầu viêm kết mạc mắt, viêm mũi ngạt mũi, đau sưng họng, đậu sởi, mề đay, ban chẩn. Liều dùng: 4 – 16g; có thể nấu, hãm hoặc sắc nước uống.

Siro bạc hà trị cảm mạo phong nhiệt.

Một số bài thuốc có bạc hà:

Tán nhiệt, giải biểu:

Bài 1 – Thang Thanh giải: bạc hà 8g, thuyền thoái (xác ve sầu) bỏ chân 12g, thạch cao 24g, cam thảo 6g. Sắc uống ngày 1 thang. Chữa các chứng cảm mạo mới phát có phong nhiệt ở biểu.

Bài 2 – Bột Thạch cao bạc hà: thạch cao sống 40g, bạc hà diệp 20g. Tất cả nghiền thật mịn. Mỗi lần uống 2g – 3g; ngày 3 lần, uống với nước nóng và uống nhiều nước. Trị sốt sợ nóng, mồ hôi không thoát, miệng khát, tim hồi hộp, đêm ngủ không ngon.

Trừ phong, giảm đau: dùng Thang tổng phương lục vị: bạc hà 4g, cát cánh 8g, kinh giới 12g, phòng phong 8g, cương tàm 12g, cam thảo 8g. Sắc uống ngày 1 thang. Dùng trong trường hợp phong nhiệt sinh ra đau đầu, đỏ mắt, yết hầu sưng đau.

Thúc sởi, tống độc khi sởi mới phát chưa mọc và mề đay ngứa ngáy. Dùng bài: bạc hà 4g, ngưu bàng tử 12g, thuyền thoái 4g, cam thảo 4g. Sắc uống ngày 1 thang. Trị sởi chưa mọc.

Hoặc có thể phối hợp bài thuốc trên với tía tô, hoắc hương uống liền trong 3 ngày để phòng bệnh cúm.

6 loại nước uống trị bệnh có bạc hà

Siro bạc hà: bạc hà 16g cho vào ấm, đổ nước sôi hãm, cho thêm đường vừa đủ, uống. Dùng tốt cho người bị cảm mạo phong nhiệt sốt nóng.

Bạc hà thuyền thoái tán: bạc hà, xác ve sầu, liều lượng đều nhau, sao khô tán mịn, mỗi lần uống 3g với nước ấm pha chút rượu. Dùng tốt  cho các trường hợp nổi ban, mề đay sẩn ngứa.

Đường phèn chế bạc hà đậu xị: bạc hà 8g, đạm đậu xị 9g, đường phèn 10g. Tất cả nấu hoặc hãm nước uống ngày 1 lần. Dùng đợt 3 – 5 ngày. Bài này dùng tốt cho người bị ù tai điếc tai, tắc ngạt mũi, chảy nước mũi, đau đầu có kèm theo sốt nóng, sợ lạnh, đau mỏi toàn thân.

Nước hãm gừng bạc hà tốt cho người bị nhức đầu, mờ mắt, giảm thị lực.

Nước hãm gừng bạc hà: bạc hà 8g, gừng tươi 6g, đường phèn vừa đủ. Gừng tươi thái lát cho vào ấm pha trà cùng với bạc hà, đường, cho nước sôi hãm uống trong ngày. Đợt dùng 5 – 10 ngày. Dùng tốt cho người bị nhức đầu, mờ mắt, giảm thị lực.

Bạc hà cúc hoa trà: bạc hà 6g, cúc hoa 10g, cát cánh 10g, sơn tra 10g, mật ong lượng thích hợp. Cho tất cả vào ấm, đổ nước sôi pha hãm, uống thay chè. Mỗi ngày dùng 1 – 2 lần. Bài này rất tốt cho các trường hợp nổi ban dị ứng.

Bạc hà bác thác phương: bạc hà 1 bó, bột mì (hoặc bột gạo) 120g. Bạc hà nghiền ép lấy nước, trộn nước ép với bột, cán thành bánh canh, đem nấu chín, ăn khi đói. Chữa ăn vào nôn ra do các bệnh chứng dạ dày, thực quản như hẹp môn vị thực quản…

Kiêng kỵ: người khí hư, huyết táo, can dương hơi lên, biểu hư tự ra mồ hôi đều không nên dùng bạc hà. Trong thời gian uống thuốc kiêng ăn cua và cá.